بیماری ویتیلیگو (Vitiligo) که با نام های برص یا پیسی نیز شناخته می شود، یکی از بیماری های پوستی است که سبب تغییر رنگ در نواحی مختلف بدن می شود. این بیماری که در گذشته با نام لک و پیس شناخته می شد، یک بیماری خود ایمنی محسوب می شود، به طوری که سیستم ایمنی بدن به رنگدانه های پوست حمله کرده و آن ها را نابود می کنند. اما علت اصلی بروز این بیماری چیست؟ آیا درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود دارد؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و با علل، علائم و راه های درمان بیماری ویتیلیگو (برص) آشنا شوید.
بیماری ویتیلیگو (برص) چیست؟
ویتیلیگو یک بیماری خود ایمنی است که سبب بروز عوارض پوستی می شود. در اثر این بیماری، سیستم ایمنی بدن به رنگدانه های پوست حمله کرده و در نتیجه رنگ پوست در برخی از نواحی بدن تغییر می کند. برص در ابتدا به شکل لکه های پوستی سفید در سایزهای کوچک روی بدن ظاهر می شوند. این لکه ها بیشتر روی دست و پا مشاهده می شوند، اما امکان بروز آن ها در قسمت های مختلف بدن اعم از گوش، دهان، بینی و … نیز وجود دارد.
بیماری ویتیلیگو عارضه شایعه ای نیست و کمتر از یک درصد مردم جهان مبتلا به این بیماری هستند. امکان ابتلا به این بیماری در بین تمام افراد وجود دارند، اما در افراد با پوست های تیره و در سنین 10 تا 30 بیشتر مشاهده می شود. عارضه ویتیلیگو گاهی اوقات به بخش کوچکی از پوست حمله می کند و در برخی از مواقع بخش گسترده ای از پوست را مورد هدف قرار می دهد. لکه های ایجاد شده ممکن است تا سال ها در یک اندازه باقی بمانند. با این حال، در برخی افراد لکه های کوچک تر به مرور زمان تغییر کرده و پس از مدتی به حالت طبیعی خود باز می گردد.
انواع بیماری ویتیلیگو
بیماری برص یا همان ویتیلیگو با توجه به شکل ظاهری و ناحیه ایجاد شده انواع گوناگونی دارندکه عبارتند از:
- یکی از معمول ترین نوع بیماری ویتیلیگو ژنرالیزه است که مهم ترین نشانه آن لکه های زرد رنگی است که در قسمت های مختلف بدن بروز می کند.
- سگمنتال نوعی دیگر از بیماری ویتیلیگو که فقط در یک عضو بدن یا یک سمت بدن بروز می کند.
- نوعی از ویتیلیگو فقط در اندام تناسلی، گوش، دهان و … بروز می کند.
- نوع نادر ویتیلیگو بیماری کانونی است که علائم اصلی آن بروز لکه های زرد رنگ کوچک است.
- تریکوم نیز یکی از انواع ویتیلیگو می باشد این عارضه به صورت لکه های دایره ای بروز می کند که به ترتیب دایره ها سفید یا بی رنگ، رنگدانه های روشن و رنگدانه هایی به رنگ طبیعی پوست هستند.
- یونیورسال نوع دیگر بیماری برص به شمار می رود که در این بیماری 80 درصد پوست بدن فاقد رنگدانه های طبیعی است.
عوامل بروز ویتیلیگو
همانطور که اشاره شد، این بیماری در اثر نقص سیستم ایمنی بدن و حمله به رنگدانه های پوست (ملانین) ایجاد می شود. اگرچه علت اصلی این بیماری مشخص نیست، اما برخی از عوامل می تواند سبب بروز آن شود. برخی از عوامل بروز بیماری ویتیلیگو عبارتند از:
- فرد مبتلا به نوعی بیماری خود ایمنی است، بدین ترتیب سیستم ایمنی بدن به رنگدانه های پوست حمله می کنند.
- گاهی اوقات بیماری ویتیلیگو به صورت ارثی انتقال پیدا می کند. 30 درصد این عارضه به صورت خانوادگی بروز می کند.
- ممکن است ماده ای سمی وارد ملانوسیت های پوست شود و اعصاب پوستی را تحت تاثیر قرار دهد.
- ملانوسیت ها باعث تخریب خود شوند.
- بیماری ویتیلیگو ممکن است در اثر یک شوک یا استرس عصبی بروز کند.
- گاهی اوقات مجموع عوامل ذکر شده موجب بروز ویتیلیگو می شود.
علائم بیماری برص (ویتیلیگو)
اگرچه مهم ترین نشانه بیماری ویتیلیگو بروز لکه های پوستی است، اما این بیماری می تواند با نشانه های دیگری همراه باشد که به شرح زیر است
- لکه های پوستی روشن تر (بی رنگ) در نواحی مختلف پوست بدن
- خاکستری یا سفید شدن موها (در نواحی که بیماری وجود دارد)
- حساسیت به نورخورشید و سوختگی در نواحی روشن تر پوست
- التهاب چشم و آسیب به شبکیه چشم
- امکان ابتلا به برخی بیماری ها اعم از دیابت، کم خونی، آدیسون و …
لازم به ذکر است برخی از افراد مبتلا به ویتیلیگو اغلب از ظاهر خود ناراحت بوده و در مواجه با افراد غریبه دچار اضطراب، تشویش و استرس می شوند. به همین علت کاهش اعتماد به نفس و اختلالات روانی مانند افسردگی ممکن است در این افراد وجود داشته باشد. خوشبختانه در چند سال گذشته با افزایش سطح آگاهی عموم مردم مشکلات افراد مبتلا به برص کمتر شده و آن ها با اعتماد به نفس بیشتری در جامعه حضور دارند.
آیا ویتیلیگو دردناک است؟
به طور کلی، بیماری ویتیلیگو دردناک نیست، اما گاهی اوقات آفتاب سوختگی های شدید و دردناکی در برخی از قسمت های روشن تر پوست ایجاد می شود. برای جلوگیری از این مشکل باید از کرم ضد آفتاب در قسمت های روشن تر پوست استفاده شود. توصیه می شود تا حد امکان در ساعاتی که تابش آفتاب شدیدتر است از منزل خارج نشوید یا لباس های محافظ بپوشید.
تشخیص بیماری برص چگونه است؟
تشخیص بیماری ویتیلیگو چندان دشوار نیست، زیرا عارضه های پوستی کاملا واضح هستند. گاهی اوقات پزشکان از نور ماوراء بنفش برای تشخیص بیماری استفاده می کنند. البته توجه داشته باشید که برخی عارضه ها می توانند که موجب تغییر رنگدانه های پوستی شوند. برای مثال تینا ورسیکالر نوعی عفونت مخمری است که موجب بروز لکه های تیره در پوست روشن و برعکس می شود. همچنین، نوعی بیماری به نام آلبینیسم وجود دارد که موجب کاهش رنگدانه های سطح پوست می شود. بنابراین، هر نوع تغییر رنگ یا بروز لکه های پوستی نشان از بیماری برص نبوده و ممکن است در اثر سایر مشکلات پوستی ایجاد شود.
آیا درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود دارد؟
متاسفانه هیچ درمان قطعی برای بیماری ویتیلیگو وجود ندارد و هدف از درمان این بیماری یکنواخت شدن رنگ تمام بخش های بدن است. پزشکان معمولا از روش های نوردرمانی، جراحی و … برای رفع این بیماری استفاده می کنند. از آن جایی که تحقیقات و پژوهش های انجام شده برای درمان برص نیاز به بررسی بیشتر دارد، درمان های جدید باید به مشورت پزشک انجام شود. به طور کلی به افراد مبتلا به برص توصیه می شود که از قرار گرفتن طولانی مدت در نورخورشید اجتناب کرده و کرم های ضد آفتاب استفاده کنید. توجه داشته باشید که 20 درصد از افراد جوان مبتلا به این بیماری پس از مدتی رنگ طبیعی پوست خود را بدست می آورند.
کلام آخر
بیماری ویتیلیگو یا همان برص، یک بیماری خود ایمنی به شمار می رود که در سبب بروز لکه های پوستی روی نواحی مختلف بدن می شود. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، اما درمان هایی برای کاهش علائم و بازگشت رنگ پوست انجام می شود. این بیماری در کودکان و افراد جوان تر ممکن است بهبود یافته و رنگ پوست به حالت اولیه خود بازگردد. توجه داشته باشید این بیماری مسری نبوده و در اثر تماس فیزیکی به افراد منتقل نمی شود. اگرچه بیماری برص دردناک نیست، اما در صورت قرار گرفتن در نورخورشید می تواند سبب بروز سوزش و سوختگی شود. بنابراین، توصیه می شود که از کرم های ضد آفتاب استفاده کرده و تحت نظر دکتر پوست قرار بگیرید
